آموزش استفاده و نگهداری از زودپز

● تاریخچه زودپز

پختن مواد غذایی ممکن است در یک ظرف در بسته و تحت فشار به نام زودپز انجام شود. این روش، سرعت پخت را افزایش می‌دهد و ویتامین‌های غذا نیز بهتر در آن باقی می‌مانند.بدنه دیگ زودپز را از جنس فولاد ضدزنگ یا آلیاژی از آلومینیوم می‌سازند. روی درپوش این وسیله هم یک دریچه اطمینان وجود دارد. وقتی فشار بخار آب به حدی می‌رسد که ظرف نمی‌تواند آن را تحمل کند، این دریچه باز می‌شود تا بخار آب از آن خارج شود. در محل اتصال درپوش به بدنه، حلقه‌ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می‌کند.مخترع دیگ زودپز فیزیکدانی فرانسوی بود به نام دنیس پاپن که این گونه دیگ را در سال ۱۶۷۹ اختراع کرد. نخستین زودپزهای آلومینیومی در سال ۱۹۱۵ ساخته شدند و در سال ۱۹۳۷ شخصی به نام آلفرد فیشلر زودپز کوچکی را برای مصرف در آشپزخانه‌های نوین به بازار آورد.

● زودپزها چطور کار می‏کنند ؟

در دیگ‏ های زودپز، مواد غذایی در یک ظرف در بسته و تحت فشار پخته می‏ شوند. با این روش، سرعت پخت را افزایش پیدا می‌کند و غذا در زمان کوتاه ‏تری آماده می‌شود. هر مایعی در یک دمای خاص به جوش می‌آید و این دما که به دمای جوش معروف است، برای آب ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد است. نقطه جوش مایعات با بالارفتن فشار افزایش می‏ یابد و با پایین آمدن فشار کاهش پیدا می‌کند، در واقع اساس کار دیگ‏های زودپز هم همین است. وقتی غذا را همراه مقداری آب در داخل ظرف می‌ریزیم و به آن حرارت می‌دهیم، آب شروع به جوشیدن و بخار شدن می‌کند. به تدریج بخار آب در داخل ظرف بیشتر می‌شود و موجب بالا رفتن فشار داخل ظرف می‌شود، در نتیجه، نقطه جوش آب با افزایش فشار بالا می‌رود و به ۱۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. قرار گرفتن مواد غذایی در دمای بالا سرعت طبخ را بالا برده و موجب می ‏شود تا غذا در زمان کوتاه‏تری بپزد.

هنگام خرید این دیگ‏ها برای جلوگیری از به وجود آمدن خطرات احتمالی حتما باید به نشان استاندارد آن توجه نمائید و هرچند ماه یک بار سوپاپ اطمینان این دیگ‏ها را تمیز کنید . زنان خانه ‏دار نیز باید از ترک منزل پس از قرار دادن دیگ زودپز روی اجاق گاز خودداری کنند.» کارشناسان معتقدند با کمی دقت و توجه هنگام خرید، نگهداری و استفاده از زودپز می‌توان به راحتی و بدون خطر از این وسایل استفاده نمود .

سرعت در آشپزی، به ویژه برای خانم‏های شاغل و آنهایی که وقت چندانی برای آشپزی ندارند و در ضمن به تغذیه سالم اهمیت می‏دهند و دل‌شان می‏خواهد خودشان آشپزی کنند، خیلی مهم است. به همین دلیل، هر وسیله‏ ای که بتواند سرعت آشپزی را بالا ببرد و به تهیه غذا در زمان کمتر کمک کند به شدت مورد استقبال قرار می‏گیرد و طرفداران زیادی پیدا می‏کند. نمونه این وسایل که در بیشتر آشپزخانه‏ ها پیدا می‏شود و زیاد هم از آن استفاده می‏شود زودپز است؛ دیگی که غذا را با کمک فشار بخار آب و در زمان کمی می‏پزد. اما نکاتی که باید به آن توجه داشت، انتخاب نوع مناسب و ایمن زودپز به هنگام خرید، طریقه صحیح استفاده و رعایت نکات ایمنی برای پیشگیری از حوادث احتمالی است. در این صورت می‏توان با خیال راحت از زودپز استفاده کرد و از فواید آن که یکی از آنها سرعت در آشپزی است بهره برد.

● زودپز و ۱۴ توصیه ایمنی

دیگ‏های زودپز با فشار بخار آب کار می ‏کنند و در صورتی که بخار نتواند از ظرف خارج شود، زودپز تبدیل به یک بمب شده و منفجر می‏شود. برای پیشگیری از چنین حوادثی در خانه بهتر است نکات ایمنی را فراموش نکنید.
برای انتخاب زودپز ایمن و مناسب و آشنایی با طریقه صحیح استفاده از این وسیله، به این نکات توجه کنید:
هنگام خرید زودپزهای استاندارد را انتخاب کنید. در میان زودپزهای استاندارد انواعی که مجهز به سیستم‏های ایمنی بیشتر و امکان برنامه‏ ریزی پخت هستند گزینه ‏های بهتری هستند.
محصولاتی که به وسیله شرکت‏ های معتبر ساخته شده و دارای نشان استاندارد هستند هنگام ساخت دستورالعمل ‏های ایمنی را رعایت کرده و آزمایش‏های ایمنی را انجام داده‏ اند.
هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا طرز استفاده صحیح از محصول را به طور کامل به شما آموزش دهد. توضیحات او را به دقت گوش دهید و هر سوالی برای‏تان پیش آمد بپرسید.
قبل از استفاده دستورالعمل و دفترچه راهنمای محصول را به دقت بخوانید. هر وسیله‏ای دستورالعمل استفاده مخصوص به خودش را دارد.
مثلا در دفترچه راهنمای برخی زودپزها نوشته یک‌سوم ظرف را آب کنید و در برخی دیگر این مقدار تا نیم یا دوسوم حجم ظرف متغیر است.
زودپزهای مجهز به قفل ایمنی را انتخاب کنید. در برخی از زودپزهای قدیمی این امکان وجود داشت که بعد از بالا رفتن فشار بخار داخل ظرف، در زودپز به طور ناگهانی باز شود و ایجاد حادثه کند.
با در نظر گرفتن نکات ایمنی، زودپزهای جدید طوری طراحی شده ‏اند که مجهز به قفل داخلی هستند و تا زمانی که بخار آب داخل ظرف وجود دارد امکان باز شدن در وجود ندارد.
زودپزها در طرح‏ها و اندازه ‏های مختلف در بازار وجود دارد. بهتر است زودپزهایی را انتخاب کنید که یک دسته بلند در یک سمت و دسته کوتاهی در سمت دیگر دارند چون در این صورت امکان باز و بسته کردن در راحت ‏تر بوده و حمل و نقل و جا به جا کردن ظرف بهتر انجام می‏شود. در ضمن بلند بودن دسته موجب می‏شود دسته ظرف خیلی داغ نشود و هنگام برداشتن ظرف ناگهان از دست‏تان رها نشود. البته برای پیشگیری از چنین اتفاقی توصیه می‏شود برای برداشتن و جا به جا کردن زودپز پس از پخت غذا حتما از دستکش و دستگیره آشپزی استفاده کنید.
زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری را انتخاب کنید. در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، در زودپز جدا نمی‏شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی ‏شود. برای پیشگیری از این اتفاق یک شیر خروج فشار اضطراری در نظر گرفته شده است که در صورت بالا رفتن بیش از حد فشار فعال می‏شود. در این زودپزها نشانه اولیه بالا رفتن بیش از حد فشار صدایی شبیه سوت است که فرد را از خطر مطلع می‏کند. در صورت عدم توجه افراد و ادامه این روند شیر خروج فشار اضطراری فعال می‏شود.

سیستم کارکرد سوپاپ اطمینان در زودپز

به هیچ وجه مواد غذایی با دانه ‏های ریز و غذاهایی که هنگام پخت ایجاد لعاب و یا کف می‏ کنند را در زودپز نپزید چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه این غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکارونی و رشته فرنگی، سیب و حبوبات دانه ‏ریز هستند.
پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز سوپاپ اطمینان را برای خروج بخار آزاد کنید. درب زودپز را قبل از توقف کامل و پایین آمدن سوپاپ اطمینان باز نکنید.
بدنه دیگ ‏های زودپز معمولا از جنس استینلس استیل یا همان فولاد ضدزنگ یا آلیاژی از آلومینیوم است. انواع این استیل به دلیل مقاومت بالا، توزیع حرارت و سیاه نشدن مناسب‏ تر هستند.
در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه‌ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می‌کند. مطمئن شوید که حلقه لاستیکی دیگ سالم است و در جای خود محکم شده است. فاسد بودن، پاره بودن و درست قرار نگرفتن حلقه لاستیکی ممکن است موجب سر رفتن غذا و خاموش شدن شعله گاز شود.
روی درپوش زودپز یک دریچه اطمینان وجود دارد. وقتی فشار بخار آب به حدی می‌رسد که ظرف نمی‌تواند آن را تحمل کند، این دریچه باز می‌شود تا بخار آب از آن خارج شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ یا دریچه اطمینان و روزنه خروج بخار را بررسی کنید و از باز بودن آن مطمئن شوید.
پس از هر بار استفاده از زودپز دریچه اطمینان و حلقه لاستیکی را به دقت بشویید. در صورت لزوم و وجود پارگی و خرابی، حلقه لاستیکی را تعویض کنید.
هرچند وقت یک‌بار پیچ دسته زودپز را سفت کنید. در صورت شل بودن پیچ دسته‌ها، ممکن است هنگام حمل زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب‌دیدگی به وجود بیاید.
اگر در زودپز نیاز به تعمیر داشت، آن را سریع تعمیر کنید و تا قبل از آن، از زودپز استفاده نکنید.

مدت پخت

نمونه‌هایی از مدت پخت خوراک با زودپز :

خوراک	زمان پخت، بر حسب دقیقه
سیب زمینی	۱۲
چغندر	۳۵
لوبیا	۴۰
نخود(کاملا نرم)	۵۰
بخار دادن گوشت	۵۵

مزایای پخت و پز در زودپز چیست ؟

شاید اطلاعات ضد و نقیضی درباره مزایا و معایب پختن غذا در زودپز شنیده باشید که قبل از اینکه بخواهید راهنمای استفاده زودپز را بخوانید، تمایل داشته باشید که اول تکلیف خود را با این قضیه روشن کنید.

طبق یافته‌های محققان، برخی سموم مواد غذایی با پختن غذا در فشار بالا کاهش پیدا می‌کنند. مطالعه‌ای که کره‌ای‌ها روی آفلاتوکسین موجود در برنج (همراه با قارچ آسپرژیلوس) انجام دادند، نشان داد که پخت و پز تحت فشار بالا قادر است غلظت آفلاتوکسین را به میزان ۳۲٪ نسبت به برنج نپخته و ۷۷٪ نسبت به پخت و پز معمولی کاهش دهد.

البته بعضی غذا‌‌ها برای پخت و پز در فشار بالا مناسب نیستند. غذا‌‌هایی مانند رشته فرنگی، ماکارونی، غلات و اوتمیل (بلغور جو دوسر) می‌توانند لعاب و کف زیادی ایجاد کرده، جلوی دریچه بخار را بگیرند و شرایط ناامنی را ایجاد کنند.

از طرف دیگر برای پخت غذا در زودپز به آب یا مایع بسیار کمتری نسبت به یک قابلمه معمولی نیاز است. بنابراین ویتامین‌ها و مواد معدنی به نسبت وقتی که در قابلمه غذا طبخ می‌کنید و مقدار زیادی آب در قابلمه می‌ریزید، به میزان بیشتری حفظ می‌شوند. همچنین به دلیل زمان پخت کمتر و فشار بالا، ویتامین‌ها در حین پخت به خوبی حفظ می‌شوند.

انواع زودپز و کاربرد‌‌های آن‌‌ها در راهنمای استفاده زودپز

زودپز‌‌ها به دو صورت در بازار موجود هستند:

زودپز گازی
زودپز برقی

زودپز گازی

زودپز‌‌های گازی از گاز به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. شما باید آن‌‌ها را مانند قابلمه معمولی روی اجاق گاز قرار دهید. این زودپز‌‌ها یک سوپاپ برای کنترل فشار درون دیگ دارند و معمولاً دارای شاخص‌هایی هستند که سطح فشار داخل دیگ را نشان می‌دهد.

زودپز برقی

زودپز‌‌های برقی از برق به عنوان منبع تأمین‌کننده انرژی استفاده می‌کنند و ویژگی‌های پیشرفته‌تری نسبت به زودپز‌‌های گازی دارند. این نوع زودپز‌‌ها هم از سوپاپ برای کنترل فشار درون دیگ استفاده می‌کنند اما میکروچیپ‌هایی دارند که از قبل برای تنظیمات و دستور‌‌های غذایی مختلف برنامه‌ریزی شده‌اند و مراحل پخت غذا را بسیار ساده‌تر می‌کنند.

از آنجا که بسیاری از قابلیت‌های زودپز‌‌های برقی خودکار است، دیگر نیازی به نظارت شما وجود ندارد و می‌توانید غذا را در زودپز ریخته و با خیال راحت به کار‌‌های خارج از منزل خود رسیدگی کنید.

ویژگی‌ها و انواع زودپز برقی

تکنولوژی پیشرفته‌ زودپزهای برقی باعث شده است که ویژگی‌های پیشرفته‌تری هم داشته باشند و در انواع گوناگون عرضه شوند. در این قسمت از راهنمای استفاده زودپز به معرفی متداول‌ترین آنها می‌پردازیم.

زودپز‌‌های برقی ویژگی‌های عالی مانند تنظیمات تایمر، تنظیمات فشار دوگانه، ویژگی گرم‌ نگه‌ داشتن غذا، آزادشدن خودکار فشار پس از اتمام پخت و بسیاری دیگر را دارند. برخی از زودپز‌‌های برقی چند منظوره بوده و به صورت آرام‌پز، پلوپز، تخم‌‌مرغ‌پز، ماست‌ساز، بخارپز، سوزوید و گرم‌کن قابلمه برای گرم نگه داشتن غذای پخته شده استفاده می‌شوند.

از سال ۲۰۱۸، با انتشار زودپز Ninja Foodi، که اولین زودپز دارای قابلیت هواپز بود، بسیاری از برند‌‌ها شروع به تولید این نوع زودپز/هواپز‌‌ها کردند. هواپز وسیله‌ای است که با استفاده از یک لامپ ‌هالوژنی، حرارت لازم برای پخت غذا بدون آب و روغن را فراهم می‌کند. زودپز/هواپز‌‌ها دارای دو درب جداگانه، یکی برای زودپز و دیگری برای هواپز هستند.

راهنمای استفاده زودپز قبل از اولین استفاده

وقتی می‌خواهید برای اولین بار از زودپز جدید خود استفاده کنید، ممکن است کمی‌سردرگم شوید و ندانید چه کاری باید انجام دهید تا طول عمر دستگاه زیاد شود و سال‌های طولانی برای شما کار کند. در راهنمای استفاده زودپز سعی می‌کنیم تمام سوال‌هایی که قبل از استفاده از دستگاه ممکن است برای شما پیش بیاید را پاسخ دهیم.

قبل از شروع استفاده از زودپز به ترتیب زیر عمل کنید:

۱- دستورالعمل‌ها را بخوانید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعمل‌های نوشته شده در کتابچه راهنمای موجود در بسته‌بندی را دقیق خوانده و درک کرده‌اید. قطعات هر دستگاه به روش خاص خود سرهم می‌شوند و درب هر دستگاه به روش مخصوص آن بسته می‌شود. نحوه انجام کار‌‌های فوق در دستورالعمل‌ها با دقت توضیح داده شده است و سازندگان یک وسیله، معتبرترین اشخاص برای راهنمایی شما در این زمینه هستند.

۲- قبل از اولین استفاده، تمام قطعات زودپز شامل درب، واشر و دیگ را با آب گرم بشویید.

بعضی زودپز‌‌های برقی دارای دیگ تفلون و بعضی دارای دیگ استیل و بعضی دارای هر دو دیگ هستند. در دیگ‌هایی که جنس آن‌‌ها از استیل است توصیه می‌شود قبل از اولین استفاده یک یا دو لیوان شیر را با دو الی سه لیوان آب مخلوط کرده و در ظرف بجوشانید. سپس آن را دور بریزید. به این ترتیب ظرف استیل براق باقی می‌ماند.

۳- تمام بدنه و قطعات زودپز شامل دیگ، درب و اتصالات را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید درز یا شکافی در آن‌‌ها وجود نداشته باشد. اگر شکاف یا درزی در هریک از قطعات وجود داشته باشد، می‌تواند باعث خروج بخار بسیار داغ شود و موجب سوختگی شود.

نصب و راه‌اندازی زودپز گازی و برقی، پایه و اساس یکسانی دارد اما در بعضی نکات با هم متفاوت است. ادامه راهنمای استفاده زودپز به این موضوع اختصاص دارد.

راهنمای نصب و راه‌اندازی زودپز برقی

اگر زودپز شما گازی است، پس از اینکه بخش قبل یعنی راهنمای استفاده زودپز قبل از اولین استفاده را خواندید، کار دیگری برای انجام دادن ندارید. کافی است به گام چهارم این بخش یعنی آزمایش آب مراجعه کرده و آن را انجام دهید. پس از انجام آزمایش آب، با مطالعه بخش بعدی یعنی راهنمای گام به گام استفاده از زودپز، طبخ غذا را شروع کنید. اما اگر زودپز شما برقی است، ادامه مطلب را با دقت مطالعه کنید.

قطعات زودپز برقی

ابتدا لازم است قطعات مختلف زودپز برقی را بشناسید. اکثر زودپز‌‌های برقی دارای قطعات زیر هستند:

بدنه خارجی (Outer body)
در (Lid)
سوپاپ فشار (Pressure valve)
سوپاپ بخار (Steam valve)
جمع کننده چگالش (Condensation collector)
قابلمه داخلی (Inner pot)
واشر آب‌بندی (Sealing ring)
قفسه بخار یا سبد (Steamer rack or basket)

البته بعضی زودپز‌‌ها که بخارپز نیستند، سبد ندارند. این سبد برای سبزیجات، غذا‌‌های دریایی و میوه‌جات طراحی ‌شده است تا به صورت بخارپز آماده شوند و طعم آن‌‌ها در بهترین حالت ممکن حفظ شود. ۳ پایه‌ای که در زودپز/بخارپزها ارائه می‌شود، پایه سبد است که در کف قرارگرفته و سبد روی آن قرار می‌گیرد.

حال که قطعات زودپز برقی خود را شناختید، برای نصب و راه‌اندازی آن مراحل زیر را انجام دهید:

۱- قابلمه داخلی را در بدنه خارجی قرار دهید.

۲- واشر آب‌بندی را در جای خود قرار دهید. مطمئن شوید که واشر به درستی در جای خود قرار گرفته و تمام در را آب‌بندی کرده است. در غیر این صورت بخار از دستگاه خارج شده و عملیات پخت به درستی انجام نمی‌شود. به این معنی که یا آب غذا تمام شده و غذا می‌سوزد یا اصلاً نمی‌پزد.

۲- سیم برق را به زودپز متصل کنید و از محکم بودن آن مطمئن شوید.

۳- جمع کننده چگالش را به بدنه خارجی زودپز متصل کنید. بخار آبی که از دستگاه خارج می‌شود، در تماس با محیط سرد شده و تبدیل به مایع می‌شود که به این عمل چگالش گفته می‌شود. این مایع در جمع کننده چگالش ریخته و مانع از این می‌شود که آب به قسمت‌های داخلی و برقی دستگاه رسوخ کند. بعد از هر بار پخت باید این جمع کننده را خالی کنید.

۴- آزمایش آب را انجام دهید.

برای اطمینان از اینکه زودپز می‌تواند فشار کافی ایجاد کند، همچنین می‌تواند فشار را نگه داشته و به درستی آن را آزاد کند، آزمایش آب را به صورت زیر انجام دهید:

دیگ زودپز را با ۱ لیتر آب پر کنید.
در زودپز‌های برقی، وضعیت پخت را انتخاب کنید (یا آن را در بالاترین حالت تنظیم کنید) و درب زودپز را ببندید.
اگر زودپز شما گازی است، آن را روی حرارت زیاد قرار دهید و صبر کنید تا نشانگر فشار بالا بیاید و به شما اطلاع دهد که زودپز تحت فشار است.
حرارت را کم یا متوسط کنید و زودپز را به مدت ۵ دقیقه روی حرارت بگذارید.
زودپز را از روی اجاق گاز برداشته و به مدت ۱۰ دقیقه از حرارت دور نگه دارید.
بگذارید بخار به صورت طبیعی آزاد شود یا برای سرعت بخشیدن به کار از سوپاپ تنظیم خروج بخار استفاده کنید.

اگر آزمایش تست با موفقیت انجام شد، زودپز شما آماده استفاده است. می‌توانید ادامه راهنمای استفاده زودپز را خوانده و بلافاصله از آن استفاده کنید.

راهنمای استفاده زودپز و بررسی حالت‌های مختلف دستگاه به صورت گام به گام

حال که زودپز خود را نصب و راه‌اندازی کرده‌اید و از صحت و سلامت آن مطمئن شده‌اید، وقت آن است که از زودپز جدید خود استفاده کرده و اولین غذا را در آن بپزید.

در این قسمت از راهنمای استفاده زودپز به شما نشان می‌دهیم که چطور با شش گام ساده غذای لذیذ مورد نظر خود را طبخ کنید.

گام اول :

مواد غذایی خام یا تفت داده شده را درون دیگ یا قابلمه داخلی زودپز ریخته و به آن آب اضافه کنید. شما می‌توانید عمل تفت دادن مواد غذایی را در قابلمه زودپز انجام دهید. اما هنگام تفت دادن نباید درب زودپز را ببندید.

توجه داشته باشید که برای هر نوع پختی باید حداقل یک لیوان آب یا هر مایع بر پایه آب دیگری (مانند آب مرغ، آب سبزیجات و غیره) به محتویات زودپز اضافه کنید. معمولاً در دفترچه دستورالعمل زودپز میزان آب مورد نیاز برای انواع مواد غذایی نوشته شده است.

نکته بسیار مهمی ‌که باید به آن توجه کنید این است که نباید بیشتر از ۳/۲ حجم زودپز را پر کنید زیرا بخار برای متراکم شدن نیاز به فضا دارد و اگر این فضا را در اختیار نداشته باشد، به بیرون می‌ریزد.

گام دوم :

درب زودپز را به درستی ببندید. بسیار اهمیت دارد که درب درست قفل شده باشد. از آنجا که نحوه بستن درب در زودپزهای مختلف متفاوت است، نمی‌توانیم دستورالعمل مشخصی برای این کار در راهنمای استفاده زودپز ارائه دهیم؛ اما شما با مراجعه به دفترچه راهنمای زودپز خود می‌توانید اطلاعات لازم در این خصوص را به دست آورید.

همچنین مطمئن شوید سوپاپ در موقعیت درست آن است و واشر آب‌بندی دیگ سالم است و در جای خود محکم شده است. درست قرار نگرفتن واشر می‌تواند موجب خارج شدن بخار، سر رفتن غذا، خاموش شدن شعله گاز در زودپز‌‌های گازی و نپختن غذا شود.

گام سوم :

تنظیمات فشار بخار را انتخاب کنید. به این معنی که:

در زودپز‌‌های برقی، برنامه و زمان پخت را انتخاب کنید.
در زودپز‌‌های گازی، اجاق گاز را روشن کنید، حرارت را بالا برید.

گام چهارم :

صبر کنید تا فشار داخل قابلمه زیاد شود.

گام پنجم :

پخت غذا تحت فشار زیاد شروع می‌شود و:

در زودپز‌‌های برقی، شمارش معکوس زمان پخت در صفحه نمایش زمان نشان داده می‌شود.
در زودپز‌‌های گازی، حرارت را کم کنید و با توجه به زمان لازم برای پخت غذا، خودتان حساب زمان را داشته باشید.

گام ششم :

وقتی مدت زمان مقرر به پایان رسید، حرارت را قطع کنید و بگذارید بخار داخل قابلمه خارج شود. شما می‌توانید زودپز را به حال خود ر‌‌ها کنید تا به تدریج بخار آن خارج شود که در این صورت غذا تا مدتی همچنان پخته می‌شود. یا از سوپاپ تنظیم خروج بخار برای سرعت بخشیدن به این عمل استفاده کنید که برای غذا‌‌هایی مانند سبزیجات، ماهی و غذا‌‌های لطیف این روش توصیه می‌شود و به آن تخلیه سریع گفته می‌شود.

در زودپزهای گازی می‌توانید بدنه زودپز را در آب سرد قرار دهید تا بخار آن سریع‌تر خارج شود. یک عیب پخت ‌و‌ پز با زودپز این است که شما نمی‌توانید غذا را در حین پخت بچشید تا از پختن مواد مطمئن شوید. به همین دلیل هنگام استفاده از زودپز، رعایت دستورالعمل پخت مواد غذایی با زمان بندی دقیق ضروری است.

حال غذای شما آماده است و می‌توانید آن را سرو کنید. اما کار شما تمام نشده است. بعد از هر بار استفاده از زودپز باید نکاتی را رعایت کنید که در بخش بعدی راهنمای استفاده زودپز به بررسی آن‌‌ها می‌پردازیم.

راهنمای استفاده زودپز بعد از هر بار استفاده

بعد از هر بار استفاده از زودپز موارد زیر را انجام دهید :

تمام قطعات زودپز شامل درب، واشر آب‌بندی، سوپاپ اطمینان و قابلمه را به دقت بشویید.
در صورت وجود پارگی و خرابی، واشر آب‌بندی را تعویض کنید.
هرچند وقت یک بار پیچ دسته زودپز گازی خود را بررسی کرده و در صورت شل شدن، آن را سفت کنید. در صورتی که پیچ دسته‌‌‌ شل شود، ممکن است هنگام جا‌به‌جا کردن از دست شما ر‌‌ها شود و باعث سوختگی و آسیب‌دیدگی شما شود.
درب زودپز را بررسی کنید تا مشکلی نداشته باشد. اگر درب زودپز نیاز به تعمیر داشت، آن را سریعاً تعمیر کنید و تا قبل از آن از زودپز استفاده نکنید.

باید‌‌ها و نباید‌های استفاده از دستگاه

برخی باورها و بایدها و نبایدها در مورد زودپز وجود دارد که در این قسمت از راهنمای استفاده زودپز رایج‌ترین آن‌ها را بررسی کرده و توضیحات لازم را ارائه می‌کنیم.

برخلاف قابلمه معمولی، شما می‌توانید غذای منجمد را در زودپز بپزید. دلیل این امر آن است که در روش‌های پخت سنتی مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا پروتئین موجود در مواد غذایی گرم شود و پروتئین مدت زمان زیادی در منطقه خطرناک دما قرار می‌گیرد. در زودپز می‌توانید با خیال راحت غذا را مستقیماً از حالت منجمد بپزید. فقط باید مدت پخت آن را مقداری بیشتر کنید.
غذا را چه قبل و چه بعد از پخت، درون زودپز نگهداری نکنید. غذا باید از زودپز خارج شده و در یخچال نگه‌داری شود.
برای اینکه غذای شما خوش‌طعم‌ترین حالت ممکن را داشته باشد، به میزان آبی که در قابلمه زودپز می‌ریزید و همچنین زمان پخت غذا دقت کنید. شما به تدریج در اثر تجربه متوجه می‌شوید که برای هر غذا چه میزان آب بریزید و چه مدت آن را طبخ کنید. اما در ابتدای کار بهتر است از جداولی که در دفترچه راهنما آورده شده است، استفاده کنید.

عیب یابی دستگاه در راهنمای استفاده زودپز

هنگام کار با زودپز ممکن است با اشکالاتی مواجه شوید که ندانید چگونه باید آن‌‌ها را رفع کنید. در این قسمت از راهنمای استفاده زودپز متداول ترین اشکالات و نحوه رفع آن‌‌ها را بررسی می‌کنیم.

خروج بخار از بین درب زودپز و دیگ

اگر پس از افزایش فشار زودپز متوجه شدید که از محفظه بین درب و دیگ، بخار و مواد غذایی خارج می‌شود، به ترتیب زیر عمل کنید:

حرارت را خاموش کنید.
بگذارید بخار به صورت کامل خارج شود. سپس درب زودپز را باز کنید.
مطمئن شوید که واشر به درستی در جای خود قرار گرفته است. بهتر است یک بار آن را بیرون آورده و مجدداً با دقت جای دهید.
مطمئن شوید که واشر فاسد و خراب نشده باشد. اگر این اتفاق چند مرتبه تکرار شود بهتر است یک واشر جدید تهیه کنید.
گاهی اوقات مواد غذایی لعاب دار مانند جو دوسر باعث بروز این مشکل می‌شوند. در چنین شرایطی مواد را از دیگ خارج کرده و آن‌‌ها را با قابلمه معمولی طبخ کنید.

خروج بیش از حد بخار از سوپاپ

سوپاپ وسیله‌ای برای تنظیم فشار درون زودپز است و خارج شدن کمی‌بخار از آن طبیعی است اما گاهی اوقات بخاری که از سوپاپ خارج می‌شود، بیش از حد نرمال است و مشخص است که اشکالی وجود دارد. در چنین شرایطی به ترتیب زیر عمل کنید:

اگر زودپز شما گازی است، حرارت را کم کنید.
اگر مشکل برطرف نشد یا زودپز شما برقی است، حرارت را قطع کنید و صبر کنید تا بخار زودپز خارج شود.
سوپاپ را خارج کرده و آن را تمیز کنید. گاهی اوقات کثیف بودن سوپاپ سبب این مشکل می‌شود.
اگر با تمام تمهیدات فوق باز هم مشکل موجود بود، سوپاپ را عوض کنید.

خارج نشدن بخار از سوپاپ

همانطور که گفته شد، خارج شدن اندکی بخار از زودپز طبیعی است. اما همانطور که خروج بیش از حد بخار غیرطبیعی محسوب می‌شود، عدم خروج بخار هم نرمال نیست و نشان‌دهنده وجود مشکل است. در چنین شرایطی به صورت زیر عمل کنید:

حرارت را قطع کرده و بگذارید بخار کاملاً خارج شود.
درب زودپز را باز کنید. اگر آب غذا تمام شده است، به آن آب اضافه کنید. گاهی اوقات که آب غذا خیلی کم است یا مواد غذایی لعاب دار در زودپز می‌پزید، این اتفاق می‌افتد.
واشر را بررسی کنید. علت تمام شدن آب غذا ممکن است به دلیل خراب شدن واشر یا جای نگرفتن درست آن باشد.

باز نشدن درب زودپز

یکی از اشکالات متداولی که اکثر افراد با آن روبرو می‌شوند، باز نشدن درب زودپز است. مسأله بسیار مهم این است که هرگز درب زودپز را با فشار باز نکنید. این کار بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث انفجار زودپز شود. در چنین شرایطی به ترتیب زیر عمل کنید:

گاهی اوقات بخار کاملاً خارج نشده است و سیستم قفل فعال است. اگر اندکی صبر کنید مشکل برطرف شده و درب باز می‌شود.
اگر عجله دارید، سوپاپ را در وضعیت خروج سریع بخار قرار دهید و مجدداً اقدام به باز شدن درب کنید.
اگر هیچ یک از راه‌حل‌های فوق موفق عمل نکرد، بهترین کار این است که بگذارید زودپز کاملاً خنک شود. درب زودپز خنک باز می‌شود.

بسته نشدن درب زودپز

اگر درب زودپز شما بسته نمی‌شود، معمولاً به دلایل زیر است:

واشر درست جایگذاری نشده است. آن را بررسی کنید.
قبلاً درون زودپز غذا پخته‌اید و هنوز داخل آن فشار وجود دارد. کمی ‌صبر کنید تا از شدت فشار کم شود. سپس با فشار کمی‌که با دست خود به درب زودپز وارد می‌کنید، مجدداً اقدام به بستن درب کنید.
اگر هیچ یک از اقدامات فوق عمل نکرد، با نمایندگی تماس بگیرید.

نحوه تمیز کردن دستگاه زودپز

در قسمت راهنمای استفاده زودپز بعد از هر بار استفاده، به چند نکته در مورد تمیز کردن دستگاه اشاره کردیم. در این قسمت تمام نکاتی که برای تمیز کردن دستگاه باید در نظر بگیرید را بیان می‌کنیم.

شما می‌توانید قابلمه و درب زودپز را هم با دست و هم با ماشین ظرف‌شویی بشویید؛ اما واشر را حتماً با دست بشویید و از قرار دادن آن در ماشین ظرف‌شویی خودداری کنید زیرا دمای بالای ماشین از عمر واشر می‌کاهد.
هنگام شست‌و‌شو با دست حتماً از اسکاچ نرم و مایع ظرفشویی استاندارد استفاده کنید و قطعات را با سیم نشویید زیرا باعث ایجاد خط‌هایی روی قطعات می‌شود که به مرور زمان از براقی و زیبایی آن‌‌ها می‌کاهد.
بعد از هر بار استفاده، در زودپز‌‌های گازی درب و بدنه را با پارچه تمیز و نرم خشک کنید تا مانع از ایجاد لکه‌های ناشی از رسوب آب شوید. در زودپز‌‌های برقی این کار را برای درب و بدنه خارجی انجام دهید تا اگر مواد غذایی روی بدنه خارجی ریخته است، پاک شود.
هر از چند گاهی، واشر آب‌بندی را با کمی‌روغن خوراکی چرب کنید تا دیرتر فاسد شود.
اگر از زودپز استفاده نمی‌کنید، درب را به صورت وارونه روی زودپز قرار داده و آن را در کابینت قرار دهید یا یک روکش مناسب روی آن بکشید.

نکات ایمنی استفاده از زودپز

از آنجا که در داخل زودپز فشار و دمای بالایی وجود دارد، هنگام استفاده از آن باید برخی نکات را رعایت کنید تا دچار سانحه و سوختگی نشوید. در آخرین قسمت از راهنمای استفاده زودپز به بررسی این نکات می‌پردازیم:

یکی از مزیت‌های زودپز‌‌های مدرن امروزی که کار کردن با آن‌‌ها را امن می‌کند این است که مانع از بازشدن درب، قبل از خروج کامل بخار می‌شوند. گاهی اوقات افراد عجله دارند و می‌خواهند درب زودپز را سریع‌تر باز کنند بنابراین قبل از اینکه بخار کاملاً خارج شود اقدام به باز کردن درب می‌کردند.
در زودپز‌‌های قدیمی ‌این کار امکان‌پذیر بود و منجر به انفجار و پخش شدن مواد در صورت فرد می‌شد. اما خوشبختانه در زودپز‌‌های مدرن، این امکان فراهم نیست. با این حال به این نکته توجه داشته باشید و اگر از زودپز قدیمی ‌استفاده می‌کنید، هرگز قبل از خروج بخار درب آن را باز نکنید.
از زودپز به عنوان سرخ‌کن استفاده نکنید. سرخ کن تجهیزاتی دارد که زودپز فاقد آن است.
زودپز را از مواد غذایی پر نکنید و مقداری فضا برای پخت غذا قرار دهید؛ در غیر این صورت هنگام باز کردن درب، زودپز منفجر خواهد شد.
مواد غذایی که هنگام پخت ایجاد لعاب یا کف می‌کنند مانند برنج، ماکارونی، جو دو سر و غیره را در زودپز نپزید؛ زیرا ممکن است روزنه خروج فشار را مسدود کنند.
هنگام باز کردن درب زودپز، صورت خود را عقب بکشید. بخاری که از غذا پخش می‌شود ممکن است بوی خوبی داشته باشد اما بسیار داغ است و می‌تواند پوست شما را بسوزاند.
اگر از روش خروج سریع بخار استفاده می‌کنید، بخار داغ می‌تواند دستان شما را بسوزاند؛ بنابراین حتماً از دستگیره یا یک دستکش محافظ استفاده کنید.
پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز، سوپاپ اطمینان را برای خروج بخار آزاد کنید.
روی درب زودپز یک سوپاپ وجود دارد که وقتی فشار بخار به حدی برسد که ظرف نتواند آن را تحمل کند، این دریچه باز شده و بخار از آن خارج می‌شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ را بررسی کنید و از باز بودن آن مطمئن شوید.
اگر زودپز شما گازی است، هرچند وقت یک بار پیچ دسته را سفت کنید. اگر پیچ‌ها شل باشند، هنگام حمل زودپز ممکن است از دست شما ر‌‌ها شده و باعث آسیب دیدگی و سوختن شما شود.
یکی از مزایای زودپز برقی این است که می‌توانید آن را به حال خود ر‌‌ها کنید. اما هنگام پخت بعضی غذا‌‌ها بهتر است زودپز را بدون مراقب ترک نکنید. گاهی اوقات با اندکی مراقبت می‌توان از بروز حوادث غیرمترقبه و مشکلات ناشی از آن پیشگیری کرد.

زودپز یک وسیله کاربردی و راحت است که زمان پخت غذا‌‌ها را به میزان قابل توجهی پایین آورده و کار شما را بسیار آسان می‌کند. اگر دقیقاً بدانید که چگونه از زودپز خود استفاده کنید که موجب خرابی و نقص قطعات مختلف آن نشوید و همچنین با نکات ایمنی که حین استفاده از زودپز باید آنها را در نظر بگیرید، آشنا باشید می‌توانید سال‌ها از این وسیله عالی استفاده کرده و هیچ‌گونه نگرانی بابت منفجر شدن آن نداشته باشید. اما چنانچه زودپز شما نیاز تعمیرات داشت اینجا بهترین تعمیرکاران زودپز را جستجو کنید و اگر به قطعات یدکی این وسیله مفید آشپزخانه نیاز داشتید اینجا میتوانید تمامی قطعات یدکی آن را بصورت اینترنتی خریداری نمائید .